Semenderlerle Savaş

1890’da, bugün Çekya sınırlarında bulunan Malé Svatoňovice köyünde doğdu. Abisi Josef bir ressam ve şair, ablası Helena ise bir piyanistti. Liseyi bitirdikten sonra Prag Üniversitesi’nde felsefe ve estetik öğrenimi gördü. Hâlen öğrenciyken çağdaş sanat ve edebiyat üzerine yazılar yazmaya başladı. 1915’te felsefe doktorasıyla mezun oldu. Hayatı boyunca muzdarip olacağı omurilik problemleri sebebiyle askerlikten muaf tutuldu ve I. Dünya Savaşı’na Prag’dan tanık oldu. Savaş boyunca, mesleğinde yeni bir gazeteci olarak milliyetçilik ve totalitarizmi irdeleyen yazılar yazdı. 1917’den 1921’e dek Národní listy gazetesinin yazar kadrosunda yer aldı, gazetenin aşırı milliyetçi bir yayın politikası benimsemeye başlamasıyla buradan ayrıldı ve kısa süreliğine Lidové noviny gazetesinde abisi Josef’le birlikte editör olarak çalıştı. Erken dönem kurmaca denemeleri yine Josef’le birlikte kaleme aldığı kısa öyküler ve oyunlardı.

İlk uluslararası başarısı, 1920 yılında yazdığı ve “robot” kelimesinin ilk kez kullanıldığı R.U.R. (Rossum’un Universal Robotları) isimli distopik oyunuyla oldu. Eser 1922’de İngilizceye çevrildi ve 1923’te Birleşik Krallık ile ABD’de sahnelendi. 1920’li yıllar boyunca gazeteci olarak çalışmaya devam eden Çapek, 1930’lu yıllarla birlikte yükselen nasyonal sosyalizm ve faşizme karşı ses yükseltmeye başladı. Uluslararası PEN Kulübü’ne üye olduktan sonra Çekoslovakya PEN Kulübü’nün de ilk başkanı oldu. 1938’de Birleşik Krallık ve Fransa’nın Çekoslovakya’yı Nazi Almanyası’nın işgaline karşı savunmayacağı belli olduktan sonra, Birleşik Krallık’a göç etme şansı yakalamasına ve Gestapo tarafından “iki numaralı halk düşmanı” olarak damgalanmasına rağmen ülkesini terk etmedi. Karel Çapek, 25 Aralık 1938’de zatürreden dolayı hayatını kaybetti. Yedi kez aday gösterildiği Nobel’i hiç kazanamasa da birçok önemli ödüle layık görülen Çapek, sadece Çek edebiyatının değil, 20. yüzyıl Avrupa edebiyatının da en önemli yapıtlarına imza attı.