Zihin ve Evren
Thomas Nagel
“Bilincin varlığı dünyayla ilgili hem en bildik hem de en şaşırtıcı şeylerden biridir. Onu beklenen bir şey olarak değerlendirmeyen hiçbir doğa düzeni açıklaması, eksiksiz bir çerçeve çizdiği iddiasında bile bulunamaz. Ve eğer fen bilimi, hayatın kaynağı hakkında ne söylerse söylesin, bizi bilinç konusunda aslında karanlıkta bırakıyorsa, dünya hakkında temel anlaşılabilirliği sağlayamamış olacaktır. Düzenin neden bu şekilde olduğunun akla uygun farklı bir resmi olmalıdır ve bu resim fiziksel dünyayı da içermelidir, çünkü problem zihinle sınırlandırılamaz.”
Zihin felsefesinin yaşayan en büyük isimlerinden biri olmasının yanı sıra, farklı felsefi disiplinlerde de söz sahibi olan Thomas Nagel, şimdiden bir klasik haline gelen son kitabında zihin, bilinç ve bunlara bağlı olarak “değer” gibi kavramların tanımlanmasında Neo-Darwinci yaklaşımın açıklamalarıyla yetinip yetinemeyeceğimizi sorarken, diğer görüşlerin argümanlarını da cesurca işin içine sokarak zihin açıcı bir zihin sorgulamasına girişiyor.
1974 yılında yayımlanan ve zihin felsefesi alanında geçen yüzyılın en etkili metinlerinden sayılan “Yarasa Olmak Nasıl Bir Şeydir?” makalesinin de kitabın sonunda -ek olarak- yer aldığı Zihin ve Evren’i Özge Çağlar Aksoy çevirdi.
Bu kitabı neden yayımladık?
Zihin ve Evren, büyük düşünür Nagel’in uzun yıllar boyunca dönüp dolaşıp işlediği zihin, zihnin varlığı, zihin ve şeylerin ilişkileri gibi konuları bu kez işin içine Neo-Darwinci doğa görüşünü de alarak (diğer görüşlerle birlikte) tekrar incelediği bir kitap. Nagel, halen son kitabı olan bu çalışmasında, zihin-bilinç problemi çözülmedikçe dünyanın ve yaşamın nasıl anlaşılması gerektiğini açıklamaya çalışan bütün görüşlerin eksik ve bir anlamda yanlış olacağını müthiş bir felsefi disiplin içinde anlatıyor. İster Materyalist Darwinci ister Tanrıcı görüş olsun, tüm bu çözüm arayışlarının zihin-bilinç meselesinde tıkanıp kaldıklarında, bir arpa boyu yol alamayacaklarını savunuyor. Son yılların en çok tartışılan, hakkında birçok panel ve tartışma düzenlenen bu kitabına, ayrıca yazarın kimilerine göre 20.yy’ın en iyi felsefi metni sayılan “Yarasa Olmak Nasıl Bir Şeydir?” makalesini de ekleyerek düşünürün konuyu uzun yıllar içinde nasıl geliştirdiğini ve bir felsefe ekolü yarattığını da göstermek istedik. Zihin ve Evren, görüşleri veya meselesi bizim uzağımızda kalsa bile “gerçek bir felsefi düşünüş”ün nasıl ilerlediğini göstermesi bakımından bile oldukça değerli ve heyecan verici bir kitap. Keyifli okumalar dileriz.
