Armand V.

Armand V., görevini yıllarca “sadakatsiz biçimde, büyük bir sadakatle” yerine getiren bir Norveç diplomatı.

Armand, başka ülkelerde savaşlara, karışıklıklara, acılara yol açan büyük makinenin küçük de olsa bir parçası olduğunun bilincindedir. Yine de görevine devam eder. Oğlu da bir gün asker olur ve o savaşlardan birine katılır. Artık ikisi için de bambaşka bir dönem başlar ve tüm olanlar, aslında hiç görmediğimiz bir romana düşülen dipnotlardan ibarettir.
Yazılmamış metnin kendisi, Armand’ın uçup giden yaşamı gibi, uzaklarda bir yerlerde dolaşır. Olup biteni dipnotlarda ararız; gölgesine bakarak bir ağacı, bir kayayı veya bir bulutu anlamaya çalışmamız gibi.

Solstad’ın radikal yaratıcılığının en özgün örneklerinden biri olan Armand V., Deniz Canefe’nin Norveççe aslından çevirisiyle...

Kuşkusuz Norveç’in en cesur ve en zeki yazarı.
–Per Petterson 

Çok tuhaf romanlar yazan Dag Solstad, benim en sevdiğim yazarlardandır.
–Haruki Murakami

KİTAPTAN ALINTI

ARMAND V.

Gün ışığına çıkmamış bir romanın dipnotları

I ] Tüm dipnotların en başındaki bu dipnot zaman dizilimi bakımından sorunlu. Armand’ın gençliğini ilgilendiren özel bir yerden kaynaklanıyor, oysa konu Armand’ın gençliği değil; Armand’ın, altmış yaşında bir adamın nazarındaki oğlunun gençliği. Demek istiyorum ki bu dipnot bambaşka bir zamanda, bambaşka bir yerde geçen bir olay üzerine bir yorum. Burada Armand ve öteki kişiler ana metindekinden çok farklılar, ayrıca Armand’ın o sıralar henüz doğmamış olan oğlu metnin içinde bile değil. Evet, bu olay sırasında oğlunun annesi olacak kadınla Armand’ın karşılaşmasına daha neredeyse yirmi yıl var ama yine de bu dipnotta oğlu babasının gençliğini aydınlatan bir sahnenin merkezinde.

[...]

5 C ] Roman kısmen Oslo’da, kısmen yüksek dağlarda, kısmen bir deniz yolculuğunda geçiyor. Aynı zamanda büyük bölümü yurtdışında geçiyor. Roman yazar için görünmez, çünkü yazar onu yazabilecek durumda değildir. Onun varlığını görebilir, içine bakabilir ama yazamaz. Romana bağlı kalmak ve “yukarıdaki metin” ya da “dışarıdaki metin” diye yazmak zorunda. Belli ki roman Armand V. hakkında ve yazar da onu tanıyormuş izlenimi yaratıyor. Yazar başlarda romanın içine girip aramayı reddettiğine göre romanın biçiminin ne olduğu kesin değil.

5 D ] Görünmez olan bu romana asıl roman diyebiliriz. Kâğıtta yazılı olan ve şimdi karşımızda duran, romanın tam karşıtıdır. Kâğıttaki roman asıl romanın dipnotlarından oluşuyor. Karşımızda duran metnin düzenlenme ilkesi asıl romanın biçiminden çıkarılamaz ama araştırılması gerekir ve şimdiden yazar tarafından karşımızdaki metin yani dipnotlar boyunca araştırılıyor. Asıl romandan farklı ve yazar tarafından, yani benim tarafımdan yazılıyor bunlar.

5 E ] Yazarın, içine girmekte ve kendisinin yapmakta sıkıntı yaşamasından dolayı görünmez kalan asıl romanın dipnotlarının toplamı olan bu romanın Armand V. hakkında olduğu kuşkusuz. Asıl romanın da Armand V. hakkında olması olası, en azından yazar görebildiğini düşündüğü küçük kıvılcımlar ışığında ve arada sırada apaçık, arada sırada bulanık biçimde görebildiklerine dayanarak öyle düşünüyor. Sonradan asıl romanda, “dışarıdaki metin”de Armand V.’nin adının aşağıdaki dipnotlardakiyle, karşımızdaki romandakiyle aynı olmasının kesinlikten çok uzak olduğunu söyleyecek olmam tümüyle başka bir konu, bunu ilgilendirmiyor. Şimdiki konuyu doğrudan ilgilendiren şey, bu romandaki temanın asıl romandakiyle aynı olduğunun hiç de kesin olmadığı; burada yalnızca temaların aynı olmasını değil, ikisinin herhangi bir biçimde birbirleriyle ne kadar ilişkili olduğunu da düşünüyorum. Ama yine de bu dipnotlar, yazılmamış ve büyük olasılıkla tüketilemez bir romanın dipnotları.